Echoes uit het verleden

Een stukje voorgeschiedenis

Pink Floyd fan en filmmaker Adrian Maben kende de band niet. Althans niet persoonlijk. Maar op een zekere dag trok hij de stoute schoenen aan en belde manager Steve O’Rourke op met de mededeling dat hij heel graag een film wilde maken. Niet ‘geschoten’ is altijd mis, moet Adrian welhaast gedacht hebben.

Het eerste concept van Adrian Maben om de muziek aan enkele surrealistische kunstwerken te koppelen sneuvelde al spoedig. Doch weken later, nota bene op vakantie in Italië, werd het meest ambitieuze plan tot dan toe geboren.

Tijdens zijn bezoek aan Pompeï raakte Adrian onverhoeds zijn paspoort kwijt in het amfitheater. Nog dezelfde avond keerde de filmmaker terug naar de plek waar hij hoopte het document te kunnen vinden. Op die zinderende zomeravond in dat eeuwenoude amfitheater viel hem iets bijzonders op. De avondlucht kleurde de deels begroeide, stenen trappen van donkergroen naar scharlakenrood. De doodse stilte deed hem huiveren. Het voelde aan alsof hij toch niet helemaal alleen was. Plotseling zag hij het plaatje voor zich. Het zou in elk geval geen doorsnee registratie worden. En zeker geen kopie van zoiets banaals als Woodstock. Alle aandacht moest naar de band gaan. Daarom mocht er geen publiek aanwezig zijn. Dat zou niet alleen afbreuk doen aan de sfeer, maar ook aan het verhaal achter de strubbelingen van de band na het vertrek van mede-oprichter Syd Barrett. Ja, ze zouden gaan optreden voor de nog immer aanwezige, dolende zielen op de plek des onheils. En misschien kon de band dan eindelijk breken met het verleden. De zoektocht naar iets gedurfds, iets nieuws en vooral naar iets wat onmiskenbaar van henzelf zou gaan worden, was begonnen.

Hoewel de voorbereidingen op het eerste gezicht simpel leken, ging het in de praktijk niet altijd van een leien dakje en naarmate het traject vorderde, stapelden de problemen zich op. Niet alleen moest het complete Pink Floyd arsenaal vanuit Londen naar Pompeï worden getransporteerd, er moest ook nog een heuse 24-sporen recorder aan de gigantische berg geluidsapparatuur worden toegevoegd. Want een band als Pink Floyd gaat natuurlijk niet playbacken.

Bovendien moest de muziek zo perfect mogelijk en het liefst in studiokwaliteit worden opgenomen. Maar dit alles bleek slechts kinderspel vergeleken bij de echte crisis die daarop volgde. Tot verbazing van iedereen was er ter plekke niet voldoende stroom aanwezig om alle apparaten aan te kunnen slingeren. Dus werd – na rijp beraad – een hele lange kabel vanuit het gemeentehuis naar het amfitheater getrokken en deze moest ook nog eens tegen eventuele rampspoed beschermd worden. Want stel je voor dat iemand – al dan niet per ongeluk – de stekker eruit zou trekken. Door dit akkefietje gingen er drie kostbare dagen verloren en vanwege het strakke tijdschema van de band waren er nog slechts drie dagen over om dit ambitieuze project van de grond te krijgen.

En dat was helaas niet het enige probleem. Eenmaal terug in Parijs moesten er nummers in dezelfde setting worden opgenomen, want er waren simpelweg te weinig beelden om er een volwaardige film van te maken. Alleen Echoes, Saucerful of Secrets en One of These Days konden in het amfitheater worden opgenomen. Daarom is het ook zo ontzettend jammer dat later een deel van de filmopnamen tijdens een brand in de studio door waterschade verloren is gegaan. Met als resultaat dat drummer Nick Mason, al zwierend en zwaaiend, in het begin wel heel erg veel in beeld is verschenen.

De rest van het project werd daarom tussen 13 en 21 december van hetzelfde jaar in Parijs gefilmd. Om enigszins de eenheid van tijd, plaats en handeling te kunnen bewaren werden er een aantal losse beelden uit Pompeï achter de spelende bandleden geprojecteerd. Maar daar waren zowel Maben als de band achteraf niet zo gelukkig mee. De scène met de ‘zingende’ Mademoiselle Nobs* waarin Richard Wright angstvallig zowel de microfoon als de Afghaanse windhond vasthoudt blijft natuurlijk wel erg leuk om te zien.

De blu-ray/dvd

In trage pan- en tilt-effecten en in warme gedempte kleuren komen de beelden in de nieuwe versie met name op de blu-ray pas echt tot hun recht. Je wordt er soms zelfs een beetje draaierig van. Door het hogere dynamisch bereik lijkt het zelfs of de film pas vorige week is opgenomen en is het 4:3 beeldformaat dit keer gelukkig wel in tact gebleven. Dit omdat de film toch in eerste instantie bedoeld was voor een televisie-uitzending. De oude dvd laat de muziekdocumentaire (niet het concert) namelijk wel beeldvullend in het 16:9 beeldformaat zien. De kwaliteit van het beeld werd hierdoor echter beduidend minder. Je snijdt immers een deel van de informatie weg en dan moet je het resterende beeld ook nog eens opblazen. Op een oude tv valt dit misschien niet zo op, maar op een 4k televisie is het verschil in scherpte en detaillering goed te zien. 
Zo, nu weet ik ook weer waarom de oude dvd na die ene keer draaien nooit meer uit de kast is gekomen.

Plussen en minnen

De documentaire inclusief de melige gesprekjes, de al dan niet geslaagde opnamen uit Parijs, de wonderlijke en sfeervolle Pompeï concertbeelden plus enkele ‘behind-the-scenes’ om de overgang te illustreren naar het volgende tijdperk: The Dark Side of the Moon, is qua inhoud dus nagenoeg hetzelfde gebleven. Wel zijn de gedateerde CGI en NASA beelden uit de documentaire geschrapt. Maar daar ben ik niet rouwig om. Op de 2025 versie moeten we helaas ook het interview met de regisseur missen.
De belangrijkste aanpassing is echter dat je dankzij het sleutelwerk van geluidskunstenaar Steven Wilson dit concert in huis kan halen in onder andere een fraaie stereo- en een prachtige Dolby Atmos Surround-uitvoering.

Conclusie:

Hoe rommelig sommige scènes ook lijken te zijn gemonteerd – het is wat het is – dit prachtige werkstuk van Adrian Maben blijft ongetwijfeld een van de meest boeiende muzikale echo’s uit het inmiddels verre verleden van de rockmuziek. Voor mij is Pink Floyd at Pompeii dan ook meer een documentaire en een tijdsdocument dan een gewone concertregistratie. In dat opzicht is de missie, ondanks de vele tegenslagen, toch redelijk geslaagd te noemen.


*Alleen te zien in de documentaire.

Pink Floyd at Pompeii 2025 is uitgebracht op blu-ray, dvd, cd en vinyl.