Een feest der herkenning

Katatonia is als een mand vol liedjes die omgevallen is, waarbij de noten op de grond uiteen zijn gespat om vervolgens door de bandleden elegant te worden opgeraapt en aaneengeregen tot een reeks nieuwe liedjes.

Anders functie elders

Nu mede-oprichter, gitarist en componist Anders Nyström en gitarist Roger Öjersson definitief met de noorderzon zijn vertrokken, neemt de onverschrokken Jonas Renkse met zijn mateloos populaire progressieve metalband Katatonia de volgende afslag richting de stoffige eeuwigheid. Of zijn de drie overgebleven heren door de breuk met Nyström en Öjersson in het diepste geheim veroordeeld tot de eeuwige stoffigheid? Wie het weet mag het zeggen. Ik wacht wel.

Hoopvol

Na dit onfortuinlijke verlies herpakte het drietal zich echter razendsnel. De samenwerking met de nieuwkomers Nico* en Sebastian bleek niet alleen reuze gezellig, maar ook buitengewoon succesvol te zijn. Bovendien had Jonas nog een aantal leuke liedjes op de plank liggen die hij niet wilde laten verstoffen. Niet veel later kondigde de band dan ook triomfantelijk het nieuwe album aan. En da’s best snel na het verschijnen van voorganger Sky Void of Stars. Kijk, zo kan dit talentvolle doomorkest uit het hoge noorden toch weer even mooi vooruit.

Een getroebleerde ziel

Het kloppend hart van Katatonia – zoals gehoopt en verwacht – lijkt geenszins gebroken. De getroebleerde ziel van Jonas heeft echter maar weinig stemverheffing nodig om de juiste snaar te raken. Zijn onheilspellende teksten lijken nog het meest op haastig neergepende hersenspinsels, die na rijp beraad verfomfaaid in de prullenbak zijn beland waardoor de inktzwarte letters door kreukels en tranen amper nog van elkaar te onderscheiden zijn. Maar zolang dit droeve hart dapper en gestaag blijft kloppen, zullen de voor rock- en metalbegrippen timide zangpartijen de melancholieke boventoon blijven voeren. De muziek van Katatonia is nu eenmaal sterk gefocust op de breekbare zang van Jonas Renkse. Het zware werk laten we daarom liever over aan de gracieuze gitaristen Nico en Sebastian en de oude vertrouwde, goed op elkaar ingespeelde ritmesectie: Niklas Sandin op de basgitaar en drummer Daniel Moilanen.

In vervoering

Hoewel het nog te vroeg is om favorieten aan te wijzen – de ervaring leert immers dat de albums van Katatonia langzame groeiers zijn – gaan nummers als het avontuurlijke Departure Trails er weer in als zoete koek.  De instrumenten rust en ruimte geven, in dit geval het jazzy keyboardspel, is net zo belangrijk als een goede compositie of aansprekende zangpartijen. Het delicate Efter Solen, een eenvoudig in het Zweeds gezongen liedje, ontvouwt zich zelfs als een verrassend mooie potpourri van zang, piano, trance en triphop. En luister ook eens naar de details in Warden. De heren van Katatonia zijn namelijk meesters in het creëren van gelaagde composities. Door verschillende, ogenschijnlijk tegengestelde texturen over elkaar te leggen ontstaat er een wonderlijke mix van enerzijds toegankelijke melodieën en anderzijds vlotte tempowisselingen. Dat laatste is overigens een element dat bij Katatonia meestentijds binnen het liedje plaatsvindt, waardoor het voor de luisteraar soms lastig kan zijn de tracks van elkaar te onderscheiden.

Eervolle vermeldingen

Terwijl Wind of No Change op haar beurt spookachtige schaduwen op de muren van het buitenhuis tovert en ik de meubels moet verplaatsen om het ritueel op de juiste wijze uit te kunnen voeren, wil ik eerst nog even de aandacht vestigen op een eveneens regelmatig terugkerend fenomeen op dit album: de gitaarsolo. Het gitaarspel van Nico of Sebastian – of allebei – is zo subtiel dat je nauwelijks nog van solo’s kunt spreken, maar eerder van meesterlijk uitgevoerde accenten ter ondersteuning van een van de meest fijngevoelige stemmen in de rock en metal. De openingstrack Thrice daarentegen blinkt weer uit in compositorische waaghalzerij. Dit nummer vind ik – bij nader inzien en met name in het begin – een beetje rommelig aandoen. Ach, dit nummer heeft zeker zijn charme door het mysterieuze ambient-achtige middenstuk in combinatie met de loodzware gitaren.

Chronische mistroostigheid

Want Katatonia bestaat natuurlijk niet alleen uit duistere romantiek. Tussendoor moet er wel ongecompliceerd gebeukt worden. Voor de liefhebber van de meer agressievere metalgenres zal de nieuwe Katatonia waarschijnlijk niet stevig genoeg klinken. Voor de melancholieke dagdromer en rockende romanticus zal dit album niettemin een feest der herkenning zijn. Dat chronisch mistroostige geluid van Katatonia bestond sowieso nauwelijks meer uit enkel zware gitaarriffs ingebed in recht toe recht aan rockstructuren en ging de muziek steeds vaker en intensiever op de veelzijdigheid van de synthesizer leunen. 

Simpele samenvatting:

Er is op Nightmares as Extensions of the Waking State geen radicale koerswijziging te bespeuren. Alleen lijken de nachtmerries van Jonas iets langer te duren en hebben de liedjes over het algemeen een trager tempo. Met name in de tweede helft van het album is het geluid ingetogener van aard dan dat van haar illustere voorganger Sky Void of Stars en zie ik de zwarte kraai van favoriet The Fall of Hearts weer voorbij fladderen.

85/100

Nabrander:

De bonustracks: A World Without Heroes en
Wind of No Change [Karin Park Remix] zijn helaas dit keer niet interessant. Een bonuslied zo mooi als bijvoorbeeld Absconder (Sky Void of Stars) zul je hier dus niet aantreffen.

Conclusie:

We schrijven 28 juli 2025. Na bijna twee maanden intensief beluisteren gaat dit album Sky Void of Stars en The Fall of Hearts vooralsnog niet overtreffen. Nightmares as Extensions of the Waking State vind ik daarentegen gelijkwaardig aan het eveneens uitstekende City Burials en Dead End Kings.

Tracklist:

1. Thrice
2. The Liquid Eye
3. Wind of no Change
4. Lilac
5. Temporal
6. Departure Trails
7. Warden
8. The Light Which I Bleed
9. Efter Solen
10. In the Event of

Oud en nieuw personeel:

Jonas Renkse / zang
Nico Elgstrand / gitaar
Sebastian Svalland / gitaar
Niklas Sandin / bas
Daniel Moilanen / drums

*Nico Elgstrand speelde al eerder als vervanger van Anders Nyström bij Katatonia, onder andere tijdens de Sky Void of Stars tournee.